Sokağa Çıkma Yasağı Nedir ve Nasıl Uygulanır ?
Sokağa çıkma yasağı; belli bir bölgede yaşayan bireylerin bulundukları mahalden çıkmalarını belirli bir süre için engelleyen genel idari işlemdir. Sokağa çıkma yasağı ilan edilen bölgelerde bulunan vatandaşlar, idarenin belirlemiş olduğu süre içerisinde kamusal alanlara çıkamayacaktır. Sokağa çıkma yasağının nedeni kamu güvenliği, sağlığı ve asayiş olabilir. Yasağın maksadıysa tekrardan kamu düzeninin sağlanmasıdır.
Türk Hukuku’nda sokağa çıkma yasağının temel dayanağı; 2935 sayılı Olağanüstü Hal Kanunu, 1402 sayılı Sıkıyönetim Kanunu ve 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu olarak sıralanabilir.
İl İdaresi Kanunu madde 11/c “İl sınırları içinde huzur ve güvenliğin, kişi dokunulmazlığının, tasarrufa müteaallik emniyetin, kamu esenliğinin sağlanması ve önleyici kolluk yetkisi valinin ödev ve görevlerindendir. Bunları sağlamak için vali gereken karar ve tedbirleri alır. Vali, kamu düzeni veya güvenliğinin olağan hayatı durduracak veya kesintiye uğratacak şekilde bozulduğu ya da bozulacağına ilişkin ciddi belirtilerin bulunduğu hâllerde on beş günü geçmemek üzere ildeki belirli yerlere girişi ve çıkışı kamu düzeni ya da kamu güvenliğini bozabileceği şüphesi bulunan kişiler için sınırlayabilir; belli yerlerde veya saatlerde kişilerin dolaşmalarını, toplanmalarını, araçların seyirlerini düzenleyebilir veya kısıtlayabilir…” hükmü ile Valilerin en fazla on beş gün ile sınırlı kalmak koşuluyla sokağa çıkma yasağı ilan edebileceği düzenlenmiştir.
Olağanüstü Hal Kanunu madde 9 “Tabii afet ve tehlikeli salgın hastalıklar sebebiyle olağanüstü hal ilanında, olağanüstü hal ilanını gerektiren hususlar gözönünde bulundurularak aşağıda yazılı tedbirler alınabilir: a) Bölgenin belirli yerlerinde yerleşimi yasaklamak, belirli yerleşim yerlerine girişi ve buralardan çıkışı sınırlamak, belli yerleşim yerlerini boşaltmak veya başka yerlere nakletmek…” hükmü ile tabii doğal afet ve tehlikeli salgın hastalıklar nedeniyle, olağanüstü hal ilanından sonra sokağa çıkma yasağının ilan edilebileceği düzenlenmiştir.
Sıkıyönetim Kanunu madde 3/l “Sokağa çıkmayı kayıtlamak ve yasaklamak…” hükmü ile sıkıyönetim ilanından sonra sokağa çıkma yasağının ilan edilebileceği düzenlenmiştir.
Sokağa çıkma yasağı; kişilerin belirli bir yerde ciddi süreler boyunca bulunmasını gerektireceğinden, kişi hürriyeti ve özgürlüğü hakkı, çalışma hakkı, eğitim-öğretim hürriyeti hakkı ve seyahat özgürlüğü hakkı gibi Anayasa’da güvence altına alınmış en temel birey haklarının sınırlandırılması anlamına gelecektir.
Anayasa madde 13 “Temel hak ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın yalnızca Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabilir. Bu sınırlamalar, Anayasanın sözüne ve ruhuna, demokratik toplum düzeninin ve lâik Cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olamaz.” hükmü ile olağan dönemlerde temel hak ve hürriyetlerin sınırlandırılmasının Anayasa’nın sözüne ve ruhuna, demokratik toplum düzeninin ve laik cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olamayacağı düzenlenmiş, Anayasa madde 15 “Savaş, seferberlik veya olağanüstü hallerde, milletlerarası hukuktan doğan yükümlülükler ihlal edilmemek kaydıyla, durumun gerektirdiği ölçüde temel hak ve hürriyetlerin kullanılması kısmen veya tamamen durdurulabilir veya bunlar için Anayasada öngörülen güvencelere aykırı tedbirler alınabilir” hükmü ile olağanüstü hal ilanı ile birlikte temel hak ve hürriyetlerin sınırlandırılmasının genişletilebileceği düzenlenmiştir.